De indrukwekkende documentaire De Onbekende Bevrijders vertelt het verhaal van zes Tsjechische bemanningsleden die met hun RAF-bommenwerper tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Noord-Hollandse Nieuwe Niedorp neerstortten. Hoe kwamen deze Tsjechen hier terecht? Wie waren deze jonge Tsjechen en wat motiveerde hen om mee te strijden tegen de Duitse vijand? Aan de hand van gesprekken met nabestaanden en deskundigen maakt documentairemaker Gisèla Mallant zichtbaar wat de inzet van de Tsjechen is geweest voor onze bevrijding en de offers die zij en hun families hebben gebracht. Ook toont de documentaire de impact die de crash en de latere berging heeft op de nabestaanden en de inwoners van Nieuwe Niedorp. 2Doc: De Onbekende Bevrijders is op zaterdag 29 april te zien om 20.35 uur bij MAX op NPO 2.
De bevrijders
Het is in de nacht van 22 op 23 juni 1941 wanneer zes jonge mannen, allen afkomstig uit het toenmalige Tsjecho-Slowakije, terugkomen van hun missie: het bombarderen van fabrieken en een spoorwegterrein in Bremen. Onderweg naar ‘huis’, het militaire vliegveld East-Wretham in Engeland, worden ze onder vuur genomen door een Duitse nachtjager. Even later vliegt het toestel in brand en stort neer bij het Noord-Hollandse Nieuwe Niedorp. Piloot Vilem Bufka weet op tijd uit het neerstortende vliegtuig te springen. Hij belandt gewond in een weiland en wordt vrij snel gevangen genomen door de Duitsers. Van de andere vijf bemanningsleden wordt aangenomen dat die zijn omgekomen. Later beweert Bufka dat er nog twee bemanningsleden zijn ontsnapt, maar omdat zij niet werden gevonden, werd dit door niet iedereen geloofd.
In de Hollandse klei
Wanneer we in Nederland aan onze bevrijders in de Tweede Wereldoorlog denken, denken we aan Amerikanen, Canadezen, Engelsen en Polen. Maar dat er ook honderden jonge mannen uit Tsjecho-Slowakije zich bij de geallieerden aansloten is in Nederland niet breed bekend.
Tientallen jaren liggen de omgekomen bemanningsleden tussen de brokstukken van hun vliegtuig diep in de Noord-Hollandse klei. In die jaren is er een aantal keren tevergeefs een verzoek tot berging gedaan. Het zal uiteindelijk tachtig jaar duren voordat het toestel met de lichamelijke resten wordt geborgen. Tot opluchting van de nabestaanden. Zij zien de berging als eerbetoon van Nederland aan de mannen die hun leven hebben gegeven en krijgen hiermee de kans om het verleden af te sluiten.
Liever dood dan vermist
De documentaire De Onbekende Bevrijders is een vervolg op de documentaire Liever dood dan vermist, die MAX in 2018 uitzond. Naar aanleiding van die documentaire heeft de Nederlandse regering besloten om tot 2030 alle in Nederland neergestorte vliegtuigen in WO2, waarvan wordt vermoed dat daar nog menselijke resten in te vinden zijn, te bergen.
2Doc: De Onbekende Bevrijders
Zaterdag 29 april
Om 20.35 uur bij MAX op NPO 2
Lees hier een recensie over deze documentaire: dedocupdate.com/2023/04/15/de-onbekende-bevrijders
De Hollands Kroonse Uitdaging kon bij de totstandkoming van deze documentaire helpen met een tip voor het verkrijgen van een provinciale subsidie aan de maker Gisèla Mallant van Stichting Erfgoed Luchtoorlog Nederland.
Mede door een incidentele subsidie via de Hollands Kroonse Uitdaging kon eerder al het volgende worden gerealiseerd.